الگوهای طراحی آموزشی راه حلهای مناسب را برای رسیدن به نتایج مورد نظر در شرایط داده شده مشخص می کنند و به صورت مجموعه ای از فرمولهای طراحی می توان از آنها در موقعیت های مختلف سود جست. الگوهای طراحی آموزشی به عنوان یک نقشه و طرح می باشد که یک تکنولوژیست آموزشی فعالیت های خود را بر اساس آن تنظیم و سازماندهی می کند.

خصوصیات الگوهای طراحی آموزشی

الگوهای طراحی آموزشی با اینکه با یکدیگر تفاوتهایی دارند لیکن دارای خصوصیات مشترکی می باشند.
1. الگوها فهرستی از کارها و فعالیت های و تصمیمهایی که یک طراح آموزشی باید انجام دهد مشخص می کنند.
2. الگوها ترتیب انجام امور را مشخص می کنند. به عبارتی معین می کنند که کدام کار باید قبل از کار دیگر انجام شود.
3. الگو تمام تجارب یک طراح آموزشی را در اختیار سایر افراد و علاقه مندان قرار می دهد تا آن را به عنوان سر مشق به کار گیرند.

می توان گفت، اولین اقدام یک تکنولوژیست آموزشی در طراحی، انتخاب یا تهیه الگوی طراحی آموزشی می باشد تا تمام فعالیتهای خود را بر اساس مقتضیات و وضعیت محیطی خود تغییراتی در آنها ایجاد کند یا در بعضی موارد به ابداع و طراحی الگوی جدید اقدام کند.

می توان دو دسته الگو در نظرگرفت:

1) الگوی آموزش معلم – محور : (instruction Teacher- centered) این الگو بر این فرض استوار است، که " رفتارها، دانشها و باورهای مشخصی وجود دارند که باید آموخته شوند، و راهبردها یا شرایط متفاوتی موجودند که هریک برای بخشی از آن هدفها ، دانشها و باورها مناسب ترند.

2) الگوی آموزش یادگیرنده – محور: (learner- centered instruction) این دسته برای سازمان دادن محیط های آموزشی که دانش آموزان را به هنگام حل مسئله و دست یابی به فهمیدنهای خود حمایت کنند توصیه هایی بدست می دهند.

الگوی آموزشی معلم محور                                             تعیین هدفهای آموزشی

                     مرحله 1: فعالیت های پیش از عمل آموزش         تعیین ویژگی ها و رفتارهای ورودی

                                                                انجام ارزشیابی مقدماتی(سنجش آغازین)   

مرحله دوم: فعالیت های پیش از عمل آموزش و ضمن آن (در این مرحله معلم درتمام مراحل تهیه طرح آموزشی خود و اجرای آن به روانشناسی یادگیری و روانشناسی انگیزشی مراجعه می کند تا از انواع، شرایط، قوانین ونظریه های یادگیری اطلاع حاصل نموده و آنها را برای بهبود فعالیت های آموزشی خود مورد استفاده قرار دهد.)

مرحله سوم: فعالیت های ضمن عمل آموزش ( معلم به منظور آموزش هدفهای مختلف درس از روشهای مختلف بنا به اقتضای هدفها و ویژگیهای دانش آموزان، از فنون و روشهای مختلف آموزشی از جمله سخنرانی، اکتشافی، بحث گروهی و... استفاده می کند.)

                      مرحله چهارم: فعالیت های پس از عمل آموزش ( اجرای آزمون که به دقت هدفها آموزشی  

                            را اندازه می گیرد وسنجش عملکرد یادگیرندگان در واحدهای مختلف، به منظورحصول            

                       اطمینان از میزان یادگیری دانش آموزان در پایان هر واحد آموزشی یا واحد یادگیری ازجمله: انجام  

                            پروزه کار عملی، نوشتن گزارش ومقاله های تحقیقی، انجام کارهای آزمایشگاهی

طراحی آموزشی یاد گیرنده محور( براساس رویکرد سازنده گرایی)

واژه construct در فرهنگ های انگلیسی و فارسی به معنای ساختن ، بنا کردن ، طراحی کردن، تدوین کردن، تالیف کردن، نظریه پردازی کردن و... آمده است. ساختن گرایی شاخه ای است از روانشناسی شناختی و از پشتوانه تاریخی در فلسفه ، روانشناسی و تعلیم و تربیت برخوردار است. کلاس هایی که از طریق رویکرد سازنده گرا اداره می شوند تقریبا جوی شبیه کارگاه آموزشی دارند.این کلاسها فرصت کشف فعال ، کاوشگری و آزمایش را در اختیار دانش آموزان قرار می دهند . بنابراین دراین رویکرد، یادگیری در برگیرنده فرایند ساختار دادن به دانش یا سازنده گرایی است.

در طراحی آموزشی معلم محور که در ابتدا اشاره شد طراحی فعالیتهای آموزشی معلم و فعالیتهای یادگیری دانش آموزان عمدتا بر عهده معلم است. اما در طراحی آموزشی یادگیرنده – محور که مبتنی بر رویکرد سازنده گرایی است برنامه ریزی یا طراحی وظیفه ی مشترک معلم و دانش آموزان و قابل مذاکره است.

تفاوت دیگر طراحی آموزشی معلم – محور و طراحی آموزش یاد گیرنده- محور اینست که در طراحی نوع اول، هدفهای آموزشی و یادگیری به طور دقیق مشخص می شوند، اما در طراحی وابسته به نظریه های سازنده گرایی یا یادگیرنده- محور، هدف ها بسیار کلی تر و اساسی ترند .

گام بعدی در طراحی آموزشی یادگیرنده- محور ، تدارک محیط های یادگیری مناسب  برای رسیدن به هدفهای یادگیری.(با توجه با در نظر گرفتن علاقه ها و تفاوت های فردی) که لازم است  1- برای یادگیری استفاده از موضوع ها واندیشه هایی برای کمک به ایجاد توانایی در فهم عمیق

2. تبدیل موضوع درس به نقشه مفهومی 

گام سوم: انتخاب نمودن فعالیتها، مواد، پروژه ها، و عملکردها توسط معلم و دانش آموزان به کمک هم برای درک وفهم موضوع درسی

دراین طراحی نقش معلم زمینه سازی و هدایت است. و مسئولیت اساسی با دانش آموزان است که به گرد آوری، آزمایش، شرح و بسط وتفسیراطلاعات می پردازند.در این نوع طراحی بیشتر بر فرایند یادگیری تأکید می شود تا فرآورده یا نتیجه. این نوع طراحی را طراحی یکپارچه نیز می نامند. منظور این است که به جای انتخاب موضوعهای جداگانه برای یادگیری، می توان موضوعهای که به هم ارتباط نزدیک دارند انتخاب و دانش آموزان را به یادگیری همزمان آن تشویق کرد. مثلا ولفلک: مهارتهای هجی کردن، مهارت خواندن، مهارتهای نوشتن باهم لزومی ندارد جدا آموزش داده شوند

طراحی در سطوح مختلف آموزشی: کالاهان و کلارک سه سطح را پیشنهاد کرده اند:

-         طراحی درسهای ترمی یا ماده درسها؛ یک توالی کامل آموزشی که بخش مهمی از موضوع درسی (علوم، تاریخ و..)در طول یک ترم ارائه داده می شود. این نوع طراحی را می توان برای یک سال تحصیلی، یک نیم سال یا یک ثلث تحصیلی تنظیم کرد.

-         طراحی واحدهای درسی؛ واحد درسی به یک بخش عمده ازیک درس ترمی یا ماده درسی گفته می شود که شامل یک موضوع، مسأله یا مبحث عمده ی نسبتاً مستقل است که آموزش آن به چند هفته نیاز دارد.

-         طراحی درسهای روزانه؛ یک درس روزانه به بخش کوچکی از یک واحد درسی یا ماده درسی گفته می شود  که عموماً دریک جلسه ی درس و گاهی دو جلسه پشت سرهم آموزش داده می شود.